we've got to quote

Als ik eenmaal mijn fortuin heb gemaakt, dan word ik een verdomd origineel type, reken maar. Alleen daarom is geld al zoiets smerigs en verfoeilijks omdat het de mensen zelfs met talenten kan toerusten - Dostojevski (in: De idioot)

This is the way the world ends: Not with a bang but a whimper - T.S. Elliot

Ik geloof in Goden. God kent ook eenzaamheid; hij was zo almachtig dat hij heel wat vriendjes en vriendinnetjes heeft gemaakt - Anil Ramdas

Het verlangen naar drank. Het lijkt me zo heerlijk in een permanente roes te verkeren, niet meer bang voor het leven te zijn - Anil Ramdas

Doe nooit iets slechts tegen anderen, al het goede dat je doet zal naar je weerkeren - uit: Oostwaarts, VPRO

De theorie van de hardnekkige vrolijkheid - Anne van der Krogt

Het gevaar komt naar me toe. Telkens kruip ik net door het oog van de naald. Het maakt me soms wanhopig! - Anil Ramdas

(Kosmopolitisme) niet veel meer was dan een holle frase, omdat de ene plek op aarde uiteindelijk net zo erg was als de andere - Anil Ramdas (1958-2012)

Lezen is het opdoen van ervaringen in de fantasie, maar wie de imaginaire ervaring daadwerkelijk wil beleven komt bedrogen uit - Xandra Schutte

Ik geloof in geen enkele godsdienst. Ik moet niet weten van onsterfelijkheid. Dit leven is al ellendig genoeg om niet te moeten speculeren over een ander - Byron, Lord

Geloof is de ultieme smoes, het grote excuus om de nood om na te denken en bewijs te beoordelen uit de weg te gaan. Geloof is geloof ondanks, misschien zelfs omwille van, gebrek aan bewijs - Richard Dawkins

In 1958 vroeg de wetenschapsfilosoof Sidney Hook aan een auditorium vol psychoanalytici welk soort gedrag een kind zou moeten vertonen om de psychoanalyticus ervan te overtuigen dat het geen Oedipuscomplex heeft. Er kwam geen antwoord.

Wetenschap zit op geen enkel moment helemaal juist, maar ze zit zelden echt verkeerd, en ze heeft doorgaans een betere kans om juist te zitten dan theorieën die niet wetenschappelijk zijn - Bertrand Russell

De werkelijkheid is datgene wat maar niet wil verdwijnen als ik er niet langer in geloof - Philip K. Dick

Filosofie is een gevecht tegen de beheksing van ons verstand door de instrumenten van onze taal - Ludwig Wittgenstein

Geloof niet in iets louter omdat je het hebt gehoord. Geloof niet in iets louter omdat het gezegd is en door velen wordt verspreid. Geloof niet in iets omdat het geschreven staat in jouw godsdienstige boeken. Geloof niet in iets louter omwille van de deskundigheid van jouw leerkrachten en ouderen. Geloof niet in tradities omdat ze gedurende vele generaties zijn doorgegeven. Maar na waarneming en analyse, wanneer je iets vindt dat redelijk is en dat bijdraagt tot het goede en voordeel van iedereen, aanvaard het dan en leef ernaar - Buddha (Siddhartha Gautama), 563-483 v.o.j.

Definitie van bidden: vragen dat de natuurwetten verbroken worden ten voordele van een enkele verzoeker die er openlijk voor uitkomt onwaardig te zijn - Ambrose Bierce

Vroeger waren we zondig omdat we uit het paradijs verdreven waren, vandaag kleeft ons schuld aan omdat we in het paradijs geboren zijn - Pepijn Vloemans

De mens die niet langer vecht voor zijn bestaan moet vechten tegen de verveling - John Maynard Keynes

Elke vervulde wens maakt immers dadelijk plaats voor een nieuwe; die oude wens is dan ook een reeds geconstateerd, de nieuwe een nog niet ingezien abuis - Arthur Schopenhauer

Een comfortabele, zachte, redelijke, democratische onvrijheid heeft in de geavanceerde industriële beschaving de overhand - Herbert Marcuse

If I were to give an award for the single best idea anyone ever had, I'd give it to Darwin, ahead of even Newton or Einstein and everyone else. In a single stroke, the idea of evolution by natural selection unifies the realm of life, meaning and purpose with the realm of space and time, cause and effect, mechanism and physical law - Daniel Dennett

The pinnacles of abstract philosophical thoughts

Nurture your mind with great thoughts; to believe in the heroic makes heroes - Benjamin Disraeli

Drie mensen kunnen een geheim bewaren als twee van hen dood zijn - Benjamin Franklin

De eerste stelregel is dat je jezelf niet voor de gek mag houden - en er is niemand zo makkelijk voor de gek te houden als jijzelf - Richard Feyman

Ik geloof niet in het atheïsme - prof. dr. Herman van Praag

God schiep enkele volmaakte hoofden. De rest bedekte hij met haren - Spaans spreekwoord

Om te zien wat je voor je neus hebt, is een constante strijd nodig - George Orwell

Hoe meer zaken er zijn die buiten je macht liggen, hoe meer greep je wilt houden op dat wat wel in je macht ligt - team Obama

Er zullen altijd andere, betere groepen voor ons zijn - Philip Zimbardo

De vleugels van de gelegenheid zijn doorvlochten met de veren van de dood - Vice-Admiral John Hughes-Hallett

De scheidslijn tussen goed en kwaad snijdt door het centrum van ieders hart - Alexander Solzjenitsyn

Te veel jaren heb ik liefde verward met verlangen - Arthur Japin (Een schitterend gebrek)

Een mens kan oneindig veel dingen tegen elkaar afwegen, maar daartusssen is er altijd een dat hij het liefste wil. (...) De rede biedt ons vele mogelijkheden tegelijk. De intuïtie kiest daaruit feilloos de beste. Wanneer je dit onthoudt kun je je niet meer vergissen en zul je altijd de juiste keuze maken. (...) het is een kwestie van je ogen sluiten en doen wat je invalt - Arthur Japin (Een schitterend gebrek)

You'll know the secret of life, when you know how to love (uit: Call the Midwife)

Evenmin mag men de mogelijkheid van voortdurende indoctrinatie met het geloof in een God van kinderen verwaarlozen, een indoctrinatie die een buitengewoon sterk en misschien wel erfelijk effect heeft op hun hersenen die nog niet volledig ontwikkeld zijn, zodat het voor hen even moeilijk is om het geloof in God op te geven als voor een aap om zijn instinctieve angst en afschuw voor slangen te overwinnen - Charles Darwin

Als je de lange en mistroostige geschiedenis van de mensheid in beschouwing neemt, zie je dat er veel meer afgrijselijke misdaden zijn begaan in naam van gehoorzaamheid dan in naam van rebellie - C.P. Snow

U bent er van overtuigd een goede bewaker te zijn, de openlijk ongehoorzame gevangene, degene met de meeste weerstand, de dissident, de non-conformist, en, boven alles, de Held - Philip Zimbardo

De mensheid is het werk van één auteur en het is zijn enige boek. Als iemand sterft, wordt er geen hoofdstuk uit het boek gescheurd, maar in een betere taal omgezet. Zo moet ieder hoofdstuk vertaald worden. (…) Geen mens is een eiland, in zichzelf besloten. (…) De dood van ieder mens neemt iets van mij weg, omdat ik deel uitmaak van de mensheid: vraag daarom nooit voor wie de doodsklok luidt; zij luidt voor jou - John Donne

Taal maakt de mens - Edward Sapir & Benjamin Lee Whorf

Overal waar iemand zich tegen zijn wil bevindt, daar is zijn gevangenis - Epictetus

We ervaren onze macht intenser wanneer we iemands geest breken, dan wanneer we zijn hart winnen - Eric Hoffner

Voor de meeste mensen geldt dat het geloof in hun persoonlijke macht om krachtige situationele en systemische krachten te weerstaan weinig meer is dan een geruststellende illusie van onkwetsbaarheid - Philip Zimbardo

Verdrijf de natuur met geweld, steeds komt ze terug - Heraclitus

Better the hard truth, I say, than the comforting fantasy. And in the final tolling it often turns out that the facts are more comforting than the fantasy - Carl Sagan

Hoe kwetsbaar zijn wij, net als Gods favoriete engel Lucifer, voor de verleiding om anderen het ondenkbare aan te doen? - Philip Zimbardo

De geest is zelf een plaats die hel tot hemel kan maken of de hemel tot hel - John Milton

In het zweet uws aanschijns zult gij gelukkig worden - Jules Tielens

Zolang het maar enigszins kan, moeten mensen gemaand worden de zweep over zichzelf te leggen - Jules Tielens

Felix qui pótuit boni

Fontem visere lücidam,

Felix qui pótuit gravis

Terrae sólvere vincula

Boethius

(Gelukkig hij die de heldere bron van het goed heeft kunnen zien, gelukkig hij die de ketenen van de zware aarde heeft kunnen losmaken)

Richard Dawkins

We are going to die, and that makes us the lucky ones. Most people are never going to die because they are never going to be born. The potential people who could have been here in my place but who will in fact never see the light of day outnumber the sand grains of Arabia. Certainly those unborn ghosts include greater poets than Keats, scientists greater than Newton. We know this because the set of possible people allowed by our DNA so massively exceeds the set of actual people. In the teeth of these stupefying odds it is you and I, in our ordinariness, that are here.

We live on a planet that is all but perfect for our kind of life: not too warm and not too cold, basking in kindly sunshine, softly watered; a gently spinning, green and gold harvest festival of a planet. Yes, and alas, there are deserts and slums; there is starvation and racking misery to be found. But take a look at the competition. Compared with most planets this is paradise, and parts of earth are still paradise by any standards. What are the odds that a planet picked at random would have these complaisant properties? Even the most optimistic calculation would put it at less than one in a million.

Imagine a spaceship full of sleeping explorers, deep-frozen would-be colonists of some distant world. Perhaps the ship is on a forlorn mission to save the species before an unstoppable comet, like the one that killed the dinosaurs, hits the home planet. The voyagers go into the deep-freeze soberly reckoning the odds against their spaceship's ever chancing upon a planet friendly to life. If one in a million planets is suitable at best, and it takes centuries to travel from each star to the next, the spaceship is pathetically unlikely to find a tolerable, let alone safe, haven for its sleeping cargo.

But imagine that the ship's robot pilot turns out to be unthinkably lucky. After millions of years the ship does find a planet capable of sustaining life: a planet of equable temperature, bathed in warm starshine, refreshed by oxygen and water. The passengers, Rip van Winkles, wake stumbling into the light. After a million years of sleep, here is a whole new fertile globe, a lush planet of warm pastures, sparkling streams and waterfalls, a world bountiful with creatures, darting through alien green felicity. Our travellers walk entranced, stupefied, unable to believe their unaccustomed senses or their luck.

The story asks for too much luck; it would never happen. And yet, isn't that what has happened to each one of us? We have woken after hundreds of millions of years asleep, defying astronomical odds. Admittedly we didn't arrive by spaceship, we arrived by being born, and we didn't burst conscious into the world but accumulated awareness gradually through babyhood. The fact that we slowly apprehend our world, rather than suddenly discover it, should not subtract from its wonder.

Of course I am playing tricks with the idea of luck, putting the cart before the horse. It is no accident that our kind of life finds itself on a planet whose temperature, rainfall and everything else are exactly right. If the planet were suitable for another kind of life, it is that other kind of life that would have evolved here. But we as individuals are still hugely blessed. Privileged, and not just privileged to enjoy our planet. More, we are granted the opportunity to understand why our eyes are open, and why they see what they do, in the short time before they close for ever.

Let us now consider, for a little while, how wonderfully we stand upon this world. Here it is we are born, bred, and live, and yet we view these things with an almost entire absence of wonder to ourselves respecting the way in which all this happens. So small, indeed, is our wonder, that we are never taken by surprise; and I do think that, to a young person of ten, fifteen, or twenty years of age, perhaps the first sight of a cataract or a mountain would occasion him more surprise than he had ever felt concerning the means of his own existence; how he came here; how he lives; by what means he stands upright; and through what means he moves about from place to place. Hence, we come into this world, we live, and depart from it, without our thoughts being called specifically to consider how all this takes place; and were it not for the exertions of some few inquiring minds, who have looked into these things, and ascertained the very beautiful laws and conditions by which we do live and stand upon the earth, we should hardly be aware that there was any thing wonderful in it. These inquiries, which have occupied philosophers from the earliest days, when they first began to find out the laws by which we grow, and exist, and enjoy ourselves, up to the present time, have shown us that all this was effected in consequence of the existence of certain forces, or abilities to do things, or powers, that are so common that nothing can be more so; for nothing is commoner than the wonderful powers by which we are enabled to stand upright: they are essential to our existence every moment.

Michael Faraday, (Newington Butts, 22 september 1791 – Hampton Court Palace, 25 augustus 1867)

We don't read and write poetry because it's cute. We read and write poetry because we are members of the human race. And the human race is filled with passion. Medicine, law, business, engineering, these are all noble pursuits, and necessary to sustain life. But poetry, beauty, romance, love, these are what we stay alive for. To quote from Whitman: "O me, o life of the questions of these recurring, of the endless trains of the faithless, of cities filled with the foolish. What good amid these, o me, o life? Answer: that you are here. That life exists, and identity. That the powerful play goes on, and you may contribute a verse

Robin Williams (Chigago, 21 juli 1951 - Tiburon, 11 augustus 2014

You don't have to be a man, it's enough to be human, it's enough to have sentiment, it's enough to have heart. You have to know how to speak or be quiet, more than anything you have to know how to listen. You have to like poetry, dawn, a bird, the sun, the moon, the song of the winds and the music of the breeze. You must have love, a great love for somebody, or feel a void of not having that love. You must love your neighbor and respect the pain the passer-by carries with him. You must keep a secret without sacrificing.

You don't have to be first-hand or even second-hand. You may already have been deceitful, for all friends are deceitful. You don't have to be pure, nor totally impure, but you shouldn't be vulgar. You should have an ideal and fear of losing it and, in case you are not like that, you should feel a great vacuum which that leaves. You must have human resonances, your principal objective should be that of a friend. You should feel pity for sad persons and comprehend the immense emptiness of the lonely. You should like children and lament those who could not be born.

Look for a friend to like the same tastes, who is moved when called a friend. Who knows how to converse about simple things, the dew, the great rains, and the recollections of childhood. You need a friend so as not to go mad, to talk about what transpired, beautiful and sad things during the day, of the yearnings and realizations, the dreams and reality. You should like deserted streets, puddles of water and wet roads, the edge of the street, the countryside after the rain, to lie down in the grass.

One needs a friend who says it's good to live, not because life is beautiful but because he has a friend. One needs a friend to stop crying. In order not to live leaning on the past in search of lost memories. Who slaps us on the shoulder smiling or crying, but who calls us friend in order to have the consciousness of what we are still living ...

Vinicius de Moraes (Rio de Janeiro, 19 oktober 1913 – 9 juli 1980)

If the existence of God, independently of its Jewish, Christian, or Muslim form, had given us at least a little forewarning against hatred, lies, murder, rape, pillage, immorality, embezzlement, perjury, violence, contempt, swindling, false witness, depravity, pedophilia, infanticide, drunkenness, and perversion, we might not have seen atheists (since they are intrinsically creatures of vice) but rabbis, priests, imams, and with them their faithful, all their faithful (which amounts to a great many) doing good, excelling in virtue, setting an example, and proving to the godless and perverse that morality is on their side. Let their flocks scrupulously respect the Commandments and obey the dictates of the relevant suras, and thus neither lie nor pillage, neither rob nor rape, neither bear false witness nor murder—and still less plot terrorist attacks in Manhattan, launch punitive raids into the Gaza strip, or cover up the deeds of their pedophile priests. Then we would see the faithful converting their neighbors right, left, and center through the example of their shining conduct. But instead ...

Michel Onfray (Argentan, 1 jan. 1959)

De ellende is dat je een ziel hebt, wat dat woord ook voor je betekent. En de reis die je ziel moet afleggen zorgt ervoor dat je risico's moet nemen, wat soms heel lastig is en je ontzettend onzeker maakt; het zorg dat je in conflict komt met zowel het gezonde verstand als de sociale norm. (…) Ik ben er eigenlijk niet eens helemaal van overtuigd dat we met een ziel worden geboren. Volgens mij moet je die op de een of andere manier wakker schudden of stimuleren.

Jeanette Winterson (Manchester, 27 augustus 1959)

The idea of God was not a lie but a device of the unconscious which needed to be decoded by psychology. A personal god was nothing more than an exalted father-figure: desire for such a deity sprang from infantile yearnings for a powerful, protective father, for justice and fairness and for life to go on forever. God is simply a projection of these desires, feared and worshipped by human beings out of an abiding sense of helplessness. Religion belonged to the infancy of the human race; it had been a necessary stage in the transition from childhood to maturity. It had promoted ethical values which were essential to society. Now that humanity had come of age, however, it should be left behind.

Sigmund Freud (Freiberg, 6 mei 1856 – Londen, 23 september 1939)

Wetenschap is niet per se antireligieus. We maken er wel eens grappen over, maar eigenlijk beschouwen de meeste wetenschappers religie als niet-relevant voor hun werk. Zo vind ik de vraag of God wel of niet bestaat totaal oninteressant. Je kunt niet bewijzen dat God bestaat en ook niet dat God niet bestaat. Kijk, als je de Bijbel letterlijk neemt, dan haken wetenschappers wel af. Het is echt onzin te beweren dat de Aarde pas zesduizend jaar oud is. We kunnen gewoon bewijzen dat dat niet zo is. Maar als mensen religie gebruiken om zin te geven aan hun leven, dan is dat voor de wetenschap gewoon niet relevant.

Frans de Waal ('s Hertogenbosch, 29 oktober 1948)

Wat poëzie, myn God, opdat ik niet verga van walging over zooveel walglyks òm my! Wat poëzie, myn God, al waar 't ten-dank alleen dat zy U schiep! Niet waar, ge zyt daar niet?

Ge zoudt met almacht niet zoo werkloos zyn?

Ge zoudt niet rusten als 'n trage luiaard, die 't nuchter aanziet hoe de misdaad heerscht?

Hoe laagheid hoog staat, en wat hoog is, laag?

Ge zoudt uw armen niet zoo vadsig kruisen, als ging 't heelal, uw maaksel, u niet aan? Ge zyt daar niet, niet waar? Als ge daar waart, ge zoudt van-tyd tot-tyd uw vuist verheffen, en die dondrend neerslaan op 't verrot gebouw, dat zich 'n maatschappy noemt hier beneden. Wat poëzie, myn God, gy die door haar alleen bestaat, en in de werklykheid u bezighoudt met nietsdoen... fraai bedryf!

Eduard Douwes Dekker, Amsterdam, 2 maart 1820 - Ingelheim am Rhein, 19 februari 1887

An atheist's creed

I believe in time,
matter, and energy,
which make up the whole of the world.

I believe in reason, evidence and the human mind,
the only tools we have;
they are the product of natural forces
in a majestic but impersonal universe,
grander and richer than we can imagine,
a source of endless opportunities for discovery.

I believe in the power of doubt;
I do not seek out reassurances,
but embrace the question,
and strive to challenge my own beliefs.

I accept human mortality.

We have but one life,
brief and full of struggle,
leavened with love and community,
learning and exploration,
beauty and the creation of
new life, new art, and new ideas.

I rejoice in this life that I have,
and in the grandeur of a world that preceded me,
and an earth that will abide without me.

P.Z. Myers - 9 maart 1957

[de religie van onze cultuur] is het begrip 'God' ervaren als iets wat in contradictie staat tot het leven. In het begrip 'God' wordt alles wat schadelijk, vergiftig, lasterlijk is, oftewel de dodelijke vijandschap tegen het leven samengebracht tot een schrikwekkende eenheid. Het begrip 'hiernamaals', 'de ware wereld', is uitgevonden om de enige wereld van haar waarde te beroven, de enige wereld die bestaat, teneinde geen doel, geen verstand, geen taak meer over te laten die ten dienste zou kunnen staan voor onze aardse realiteit! Het begrip 'ziel', 'geest', en ga zo maar door tot 'onsterfelijke ziel', is uitgevonden om het lichaam te verachten, om het ziek -maar ze noemen het 'heilig'- te maken, om alle dingen van het leven die serieuze aandacht verdienen, zoals de problemen van voeding, onderdak, geestelijk voedsel, ziekenverzorging, hygiëne, weersomstandigheden, te kunnen benaderen alsof ze volkomen onbelangrijk zijn. In plaats van bezig te zijn met gezondheid concentreert men zich op 'zielenheil', oftewel een bipolaire aandoening dat zich heen en weer beweegt tussen boetekrampen en hysterische uitbundigheid over verlossing. Het begrip 'zonde' is uitgevonden compleet met het bijbehorende martelinstrument, het begrip 'vrije wil', om onze gevoelens in verwarring te brengen, om het wantrouwen tegen onszelf tot een tweede natuur te laten worden

Friedrich Wilhelm Nietzsche - Röcken, 15 oktober 1844 - Weimar, 25 augustus 1900

Maar dan knaagt weer de twijfel: kan men zich verlaten op de menselijke geest die zich, zoals ik absoluut geloof, uit een zo bescheiden geest als die van de eerste dieren heeft ontwikkeld als hij zulke vergaande conclusies trekt? Hebben wij hier niet te maken met het resultaat van een verband tussen oorzaak en gevolg dat ons als noodzakelijk voorkomt, maar waarschijnlijk slechts afhangt van de geërfde ervaring? Evenmin mag men de mogelijkheid van voortdurende indoctrinatie met het geloof in een God van kinderen verwaarlozen, een indoctrinatie die een buitengewoon sterk en misschien wel erfelijk effect heeft op hun hersenen die nog niet volledig ontwikkeld zijn, zodat het voor hen even moeilijk is om het geloof in God op te geven als voor een aap om zijn instinctieve angst en afschuw voor slangen te overwinnen. Ik wil niet beweren dat ik in staat ben om ook maar in de verste verte zulke onbegrijpelijke problemen te verklaren. Het geheim van de oorsprong der dingen is voor ons onoplosbaar en wat mij betreft, moet ik mij er mee tevredenstellen een agnosticus te blijven

Charles Robert Darwin - Shrewsbury, 12 februari 1809 – Downe, 19 april 1882

Je moet altijd in een roes zijn. Daar draait alles om, dat is het enige dat telt. Om die verschrikkelijke last van de Tijd, die je rug breekt en je naar de aarde buigt, niet te voelen, moet je je zonder ophouden bedrinken. Maar waaraan? Aan wijn, aan poëzie of aan de deugd, wat je maar wilt. Maar je moet in een roes zijn. En als je toch nog wakker zou worden op de trappen van een paleis, in het groene gras van een greppel of in de droefgeestige eenzaamheid van je kamer, omdat de roes al afgenomen of zelfs verdwenen is, vraag dan aan de wind, aan de golven, aan de sterren, aan de vogels, aan de klokken, vraag aan alles wat vlucht, aan alles wat zucht, aan alles wat beweegt, aan alles wat zingt, aan alles wat spreekt, vraag hoe laat het is. En de wind, de golven, de sterren, de vogels, de klokken zullen je antwoorden: 'Het is tijd voor je roes!' Om te ontkomen aan de slavernij van de martelende Tijd moet je je onophoudelijk bedrinken! Aan wijn, aan poëzie of aan deugd, wat je maar wilt.

Charles Pierre Baudelaire, Parijs, 9 april 1821 – Parijs, 31 augustus 1867

Evolutie is zo krachtig, zo allerverklarendst, dat er niet aan te ontkomen is. En ik vind het weergaloos mooi! Het doordesemt de wereld als een elixer. Het raakt nu alle vakgebieden: de geneeskunde, economie, noem maar op. Het ligt ten grondslag aan een kijk op de wereld waarin omgeving, genen, de strijd om het bestaan en de geschiedenis samenkomen en het hoe en waarom van deze wereld verklaart. Evolutie is haar oorspronkelijke plek in de biologie en geologie eenvoudigweg ontgroeid

Geerat Vermeij

Zij geloofde aan een samenhang van alle verschijnselen, zonder echter een hogere macht aansprakelijk te stellen voor wat haar overkwam, zonder van een god persoonlijke bemoeienis met haar lot, troost, of loon naar werken te verwachten. Zij was ervan overtuigd, dat in de mens zelf de krachten ontstaan die men Goed en Kwaad noemt, en dat alleen door de ontwikkeling van het individuele bewustzijn de wil tot integriteit een menselijk gegeven wordt. Zij beschouwde zichzelf niet als een schepsel van een uitverkoren soort. Wanneer zij zich de uitgestrektheid en complexiteit van het heelal trachtte voor te stellen, moest zij lachen om dergelijke pretenties. Te behoren tot een genus dat zich bewust kan zijn van zijn eigen staat en beschikt over zintuigen, hersens, gevoel, vond zij al wonderbaarlijk genoeg. Zij had de kracht en de glorie van een gedeelde liefde ervaren. Van mede-aardebewoners vreesde zij alleen domheid en onverdraagzaamheid, en de blinde angst die, massaal tot uitdrukking gebracht, in vernietigend geweld natuurrampen overtreft. Ze hoopte dat haar een milde dood wachtte

Hella S. Haasse - Batavia, 2 februari 1918 – Amsterdam, 29 september 2011

Pale Blue Dot

From this distant vantage point, the Earth might not seem of any particular interest. But for us, it's different. Look again at that dot. That's here, that's home, that's us. On it everyone you love, everyone you know, everyone you ever heard of, every human being who ever was, lived out their lives. The aggregate of our joy and suffering, thousands of confident religions, ideologies, and economic doctrines, every hunter and forager, every hero and coward, every creator and destroyer of civilization, every king and peasant, every young couple in love, every mother and father, hopeful child, inventor and explorer, every teacher of morals, every corrupt politician, every "superstar," every "supreme leader," every saint and sinner in the history of our species lived there – on a mote of dust suspended in a sunbeam.

The Earth is a very small stage in a vast cosmic arena. Think of the rivers of blood spilled by all those generals and emperors so that, in glory and triumph, they could become the momentary masters of a fraction of a dot. Think of the endless cruelties visited by the inhabitants of one corner of this pixel on the scarcely distinguishable inhabitants of some other corner, how frequent their misunderstandings, how eager they are to kill one another, how fervent their hatreds.

Our posturings, our imagined self-importance, the delusion that we have some privileged position in the Universe, are challenged by this point of pale light. Our planet is a lonely speck in the great enveloping cosmic dark. In our obscurity, in all this vastness, there is no hint that help will come from elsewhere to save us from ourselves.

The Earth is the only world known so far to harbor life. There is nowhere else, at least in the near future, to which our species could migrate. Visit, yes. Settle, not yet. Like it or not, for the moment the Earth is where we make our stand.

It has been said that astronomy is a humbling and character-building experience. There is perhaps no better demonstration of the folly of human conceits than this distant image of our tiny world. To me, it underscores our responsibility to deal more kindly with one another, and to preserve and cherish the pale blue dot, the only home we've ever known.

Carl Edward Sagan - Brooklyn, 9 november 1934 – Seattle, 20 december 1996

Jacoba van Velde

Ik wil niet sterven, zei het meisje tegen de Dood die haar vergezelde, ik wil niet, ik ben bang.

Wat een onzin, zei de Dood wrevelig, iedereen moet sterven, dat is nu eenmaal zo. Denk aan de ontelbaren die al gestorven zijn. De meesten wilden ook niet en wat heeft het geholpen?

Ik ben nog zo jong, zei het meisje.

Maar je gaat ook nu nog niet, zei de Dood geruststellend.

Ga dan weg, zei ze, ga dan zolang weg.

Nee, zei de Dood, dat kan ik niet.

Waarom niet, zei het meisje, waarom niet? Anderen laat je toch ook een tijdlang met rust, die worden toch ook niet iedere seconde aan je herinnerd? Ik kan niet aldoor in jouw gezelschap zijn, zei ze klagend, dan kan ik niet leven.

Maar juist daardoor weet je dat je leeft, zei de Dood, begrijp je dat dan niet?

O ja, zei het meisje, maar dat is toch geen leven, dat is een voortdurend afscheid nemen.

Het spijt me, zei de Dood kort, maar er is niets aan te doen. Het is nu eenmaal zo dat de een zich steeds bewust moet zijn van mijn aanwezigheid en de ander niet.

Maar waarom, riep het meisje uit, waarom! Dat is toch niet rechtvaardig.

De Dood glimlachte even maar antwoordde niet.

Jacoba van Velde - Den Haag, 10 mei 1903 - Amsterdam, 7 september 1985

Zorg dat je nooit slachtoffer wordt, ook al probeert iedereen dat nog zo hard van je te maken, en al heb je zelf alle reden om in die rol te geloven. Je overleving is ermee gemoeid, en je ziel (…)

Probeer te onthouden dat menselijke waardigheid een absolute notie is en niet een die bij stukjes en beetjes komt (…) En bedenk tenminste, als dat andere je te hoogdravend in de oren klinkt, dat je door jezelf als slachtoffer te beschouwen het vacuüm vergroot dat door gebrek aan persoonlijke verantwoordelijkheid ontstaat en dat demonen en demagogen zo graag invullen

Joseph Brodsky - Leningrad, 24 mei 1940 - New York, 28 januari 1996

On grief and reason - 1995

De afgelopen twee jaar heb ik de vertegenwoordigers gesproken van de meest exotische vormen van denken en geloven en ik heb door wat hen verbindt. Ze zijn bang, niet voor de dood (ze weten allemaal zeker dat ze op een of andere manier overleven) en ook niet voor het leven (ze weten dat dat voorbeschikt is of manipuleerbaar), ze zijn bang voor de leegte. Ze lijden aan een teleologische horror vacui. Het leven moet zin hebben. Als het leven geen zin heeft, dan ben ik verantwoordelijk voor mijzelf en de wereld om mij heen en is wat mij overkomt mijn eigen schuld, het gevolg van wreedheid of slechtheid van anderen of gewoon domme pech. Die gedachte is voor veel mensen, misschien wel de meeste mensen, onverdraagbaar. Om het gapende ravijn van die onverdraaglijke, zinloze leegte te vullen zijn mensen bereid om in de meest adembenemende waanzin te geloven

Marcel Möring - Enschede, 5 september 1957

SCHULDIG

ELKE OCHTEND schrik ik wakker: wat heb ik nou weer fout gedaan?

In het schemergebied tussen slaap en waak wroet ik in mijn geest en kan niets vinden, want ik heb al mijn huiswerk goed gedaan. Maar het schuldgevoel blijft lang hangen, een grauw ochtendhumeur.

Toen ik nog regelmatig de psychiater bezocht, zuchtte hij eens: 'Jij hebt een Jezus Christuscomplex.' Dat klonk beter dan Oedipus en hij had ook nog gelijk.

Natuurlijk ben ik schuldig aan alles wat er in de wereld gebeurt en ik kan me nauwelijks voorstellen dat intelligente en gevoelige schepsels niet voortdurend de stank van bloed en verrotting ruiken, de kreten van angst en pijn niet horen en het verdriet dat over onze hele planeet opstijgt 'uit talloos veel miljoenen'.

De Oostenrijkse schrijver en misanthroop Thomas Bernhard zei: 'Wie nadenkt, pleegt zelfmoord', en HP/De Tijd, weekblad voor opgewekte mensen, bespot Guus Vleugel hem en prijst een andere schrijver, Primo Levi, die de daad bij het woord voegde, terwijl Bernhard doorleefde tot hij door een stomme hartaanval werd geveld.

Ik bewonder Levi, maar kies voor Bernhard vanwege dat Jezus Christus-complex, die verantwoordelijkheid voor alles, iedereen, overal, de gedachte dat je die levend beter kan waarmaken dan dood.

Het leven is het enige leger waaruit je niet mag deserteren.

Jan Vrijman - Amsterdam, 12 februari 1925 - Amsterdam, 30 mei 1997 -

Journaille - Het Parool